13 lutego 2023

„Jestem w ciąży i mam hemofilię”. Jak zadbać o siebie i dziecko?

Hemofilia nie jest bezpośrednim wskazaniem do rezygnacji z posiadania potomstwa. Większość nosicielek hemofilii przeżywa ciążę bez komplikacji i krwawień. Jak przejść przez ten czas, aby uniknąć niebezpiecznych sytuacji? Oto kilka porad dla przyszłej mamy z hemofilią.

Pamiętaj, że ten artykuł ma jedynie funkcję informacyjną i nie zastępuje konsultacji lekarskich. Wszelkie szczegółowe informacje przekaże Ci Twój lekarz hematolog oraz ginekolog prowadzący ciążę.

Zadbaj o kompleksową opiekę medyczną

Nie tylko ginekolog i położna – ale także Twój lekarz hematolog powinien czuwać nad przebiegiem ciąży. Zapytaj o specjalistę ginekologa w lokalnym ośrodku leczenia hemofilii. Dzięki jego doświadczeniu w prowadzeniu ciąży kobiet ze skazami krwotocznymi będzie w stanie zapewnić Ci prawidłową opiekę i zwróci uwagę na kwestie, których „zwykły” ginekolog może nie zauważyć.

Listę ośrodków realizujących „Narodowy Program Leczenia Chorych na Hemofilię i Pokrewne Skazy Krwotoczne na lata 2019-2023” znajdziesz pod tym linkiem: www.gov.pl/web/nck/lista-osrodkow-realizujacych-narodowy-program-leczenia-chorych-na-hemofilie-i-pokrewne-skazy-krwotoczne-na-lata-2019-2023

Wszelkie wątpliwości i pytania kieruj do swojego lekarza

Nie szukaj informacji na własną rękę. Nie bój się pytać – obowiązkiem lekarza prowadzącego jest informowanie Ciebie jako jego pacjentki o wszelkich aspektach stanu zdrowia – Twojego i Twojego dziecka.

Zbieraj dokumentację medyczną w jednym miejscu

Wyniki badań, zalecenia lekarskie, listę przyjmowanych leków uporządkuj w jednym miejscu, aby dawały lekarzom jasny obraz Twojego stanu zdrowia.

Poznaj historię swojej rodziny

Na ile to możliwe, spróbuj uzyskać szczegółowe informacje o przypadkach hemofilii w Twojej rodzinie (jeśli takie występują). Są to informacje przydatne dla zespołu lekarskiego, umożliwiające lepsze ustalenie genetycznych uwarunkowań Twojej hemofilii.

Unikaj inwazyjnych zabiegów

Na co dzień pamiętasz o tym, aby ostrożnie podchodzić np. do zabiegów dentystycznych. W ciąży Twoja ostrożność powinna się podwoić – najlepiej, jeśli na ten czas zupełnie zrezygnujesz z zabiegów mogących spowodować u Ciebie krwawienie (chyba, że będą one konieczne dla Twojego zdrowia czy życia). Wszystkie decyzje w tej materii konsultuj z lekarzem.

Wykonaj badania prenatalne

Jednym z podstawowych badań prenatalnych jest określenie płci dziecka, wykonywane zazwyczaj po 16 tygodniu ciąży. Określenie płci jest w tym przypadku istotne ze względów medycznych. Jeśli dziecko to chłopiec, prawdopodobieństwo, że będzie miało hemofilię jest wyższe niż w przypadku dziewczynki. W tej sytuacji zespół medyczny może przeprowadzić dalsze, bardziej inwazyjne badania – amniopunkcję lub pobranie kosmówki (niosą one za sobą pewne ryzyko dla zdrowia dziecka i przebiegu ciąży, ich wykonanie należy więc przedyskutować z zespołem lekarskim). Gdy u chłopca potwierdzona zostanie skaza krwotoczna, wówczas procedury około- i poporodowe zostaną przeprowadzone według odpowiednich wymogów bezpieczeństwa. To także znak dla Ciebie (i partnera) – aby rozpocząć przygotowania do opieki nad noworodkiem z hemofilią.

Planuj z wyprzedzeniem

Zapisuj ważne daty – np. poszczególnych wizyt u lekarza czy badań laboratoryjnych. To ważne, abyś porządkowała obowiązki związane z byciem mamą już na etapie ciąży. Może się to wydawać rygorystyczne, wiadomo też, że życie bywa nieprzewidywalne – ale będziesz się czuła bezpieczniej, kiedy utrzymasz kontrolę nad małymi codziennymi wyzwaniami.

Prawidłowo się odżywiaj

To porada, którą przekazuje się każdej kobiecie ciężarnej. Zdrowa i zbalansowana dieta w ciąży jest bardzo istotna dla prawidłowego rozwoju dziecka oraz Twojego samopoczucia.

Poszukaj wsparcia psychologicznego

Nie jesteś sama. Możesz odczuwać strach i zagubienie; dla wielu kobiet czas ciąży (szczególnie w pierwszym trymestrze) wiąże się ze zmiennością nastrojów czy przygnębieniem. To naturalne dla każdej mamy – gospodarka hormonalna kobiety ciężarnej przechodzi gwałtowne zmiany, co wpływa na jej ciało i umysł.

W związku z nosicielstwem hemofilii możesz odczuwać swego rodzaju poczucie winy – że możesz „obarczyć” swoje dziecko skazą krwotoczną. To pułapka, z której trzeba wyjść jak najszybciej. Podarujesz swojemu dziecku największy dar – dar życia i to się w tej sytuacji liczy.

Choć ciąża i macierzyństwo, szczególnie w obliczu skazy krwotocznej, jest wyzwaniem, może być także pięknym doświadczeniem. Zapytaj w ośrodku leczenia hemofilii o możliwość skorzystania z pomocy psychologa/psychoterapeuty. Poszukaj informacji o pacjenckich organizacjach czy grupach wsparcia dla mam, w których możesz spotkać kobiety w podobnej sytuacji bądź bardziej doświadczone, służące radą.

Grupa Hemofilia Polska: www.facebook.com/groups/1699726933599700

Polskie Stowarzyszenie Chorych na Hemofilię www.hemofilia.org.pl

Stowarzyszenie Chorych na Wrodzone Skazy Krwotoczne www.scwsk.org.pl

Dowiedz się jak najwięcej jeszcze przed zajściem w ciążę

W przypadku nosicielstwa hemofilii, dobrze jest zasięgnąć porady lekarza hematologa i dowiedzieć się o przebiegu ciąży i porodu u kobiet ze skazą krwotoczną jeszcze w momencie planowania powiększenia rodziny. Istotna jest także rozmowa z partnerem na temat rodzicielstwa i wyzwań związanych z hemofilią u Ciebie jako matki oraz (potencjalnie) dziecka.

Czy wiesz, że…

Poziomy czynnika VIII znacznie wzrastają w czasie ciąży, co zmniejsza ryzyko krwawienia u nosicielek hemofilii A. Inaczej jest z poziomem czynnika IX – on w czasie ciąży nie rośnie. Poziomy czynników powinny być badane w trzecim trymestrze ciąży wtedy, gdy są najwyższe. Jeśli nie są wystarczająco wysokie, lekarze podejmują środki ostrożności, aby zmniejszyć ryzyko nadmiernego krwawienia podczas porodu.

Kilka słów o porodzie

Nie da się ukryć – poród u nosicielki hemofilii jest wydarzeniem bardziej wymagającym niż u kobiety bez skazy krwotocznej. Dzięki odpowiednim przygotowaniom, wiedzy i umiejętnościom personelu medycznego, może on jednak przebiec bezpiecznie i bez większych powikłań.

Brak jest danych klinicznych na temat ryzyka powikłań poporodowych u nosicielek hemofilii w przypadku porodu naturalnego i cięcia cesarskiego. Przyjmuje się, że – jeśli to możliwe – należy dołożyć starań, aby poród nastąpił drogą naturalną.

Poród powinien odbywać się w ośrodku współpracującym z laboratorium wykonującym oznaczenia aktywności czynników krzepnięcia. Ważne jest także zabezpieczenie krwi do ewentualnej transfuzji. Według wytycznych dla ginekologów-położników koncentrat niedoborowego czynnika krzepnięcia podaje się rodzącej natychmiast po rozpoczęciu akcji porodowej, a w przypadku cięcia cesarskiego – przed rozpoczęciem zabiegu.

Matki będące nosicielkami genu hemofilii są narażone na poważne krwawienie także po porodzie. Dzieje się tak dlatego, że wysoki poziom czynnika VIII podczas ciąży spada do niższego poziomu po porodzie. Dłuższe krwawienie z kanału rodnego, tzw. krwotok poporodowy, może wymagać leczenia w celu zatrzymania krwawienia.

Jeśli wiadomo, że dziecko także ma hemofilię, lekarze z dużą ostrożnością przyjmują poród i unikają używania narzędzi takich jak kleszcze. Zdarza się, że dziecko krwawi, np. z uszkodzonej skóry na głowie lub po nakłuciu żyły podczas pobierania krwi do badań, takie krwawienia zazwyczaj nie wymagają leczenia i nie dają żadnych powikłań. Jeśli w trakcie porodu dojdzie do krwawienia do centralnego układu nerwowego wówczas konieczne jest intensywne leczenie noworodka koncentratami czynników krzepnięcia. Podejrzenie krwawienia do głowy wymaga szybkiej diagnozy i niezwłocznego rozpoczęcia leczenia. Jeśli nie wdroży się na czas odpowiedniego leczenia wówczas takie krwawienia staje się stanem zagrażającym życiu dziecka i może być przyczyną trwałego uszkodzenia mózgu.

Najistotniejsze w akcji porodowej jest indywidualne podejście lekarzy do Ciebie jako pacjentki oraz Twoje zaufanie do personelu przyjmującego poród.

Na podstawie:
1. Górska-Kosicka M, Odnoczko E, Windyga J. Ciąża, poród i połóg u nosicielki hemofilii. Hematology in Clinical Practice, Vol 7, No 1 (2016)#44716
2. https://hemophilianewstoday.com/pregnancy-and-hemophilia/
3. https://www.cdc.gov/ncbddd/hemophilia/women.html
4. https://www.haemophilia.org.au/about-bleeding-disorders/women-with-bleeding-disorders/carrying-the-haemophilia-gene/pregnancy
5. Carriers and women with hemophilia, World Federation of Hemophilia